Zoeken naar oma
Mijn oma van moeders kant heb ik nooit gekend. Zij is gestorven aan kanker toen mijn moeder 16 jaar oud was. Als oudste van negen kinderen is mijn moeder toen van school gehaald om voor het gezin te zorgen.
Ik kan me niet herinneren wanneer ik voor het eerst over mijn oma hoorde met het besef, dat ze niet leefde. Wel kan ik nog voelen, dat ik altijd erg gespitst was als mijn moeder iets van een herinnering deelde over haar. De eerste foto die ik van mijn oma zag was zittend op een stoel, mijn opa staand naast haar, waarbij ze een baby vasthield die op tafel zat. Mijn moeder. Op deze en de weinige andere foto’s die er van haar zijn herken ik duidelijk wat trekken, die ik terugzie in enkele vrouwen van onze familie.
Al enige jaren is mijn oma meer dan ooit heel aanwezig voor me. Ze dringt dieper in mijn lagen door, vraagt mijn aandacht en ik merk dat ik haar heel erg mis. Kun je iemand missen die ruimschoots vóór jou is overleden, waar weinig foto’s van zijn en slechts een handjevol herinneringen? Ik geloof het wel. Ik mis mijn vrouwenlijn. Ik wil weten op wiens schouders ik sta.
Kort geleden heb ik het besluit genomen om zoveel mogelijk over haar te weten te komen. Ik vertelde mijn moeder over mijn plan en we begonnen samen een lijstje te maken van inmiddels (stok)oude familieleden die nog iets over haar konden vertellen. Het werd een kort lijstje. Behalve een tante van dik in de 90 is er niemand over. Oudere neven van mijn moeder die vroeger bij hun thuis kwamen werden enthousiast op het lijstje gezet. Meer, meer!
Zo begon het ‘zoeken naar oma’ en ik vertelde mijn moeder dat ik het project zo heb genoemd. Ze werd emotioneel en vertelde me zacht, dat zij het ‘zoeken naar mijn moeder’ heeft genoemd. Want ook zij kent haar moeder in feite niet. Wat ik had verwacht maar nog meer had gehoopt begint zich langzaam te ontvouwen: de niet genomen en gestolde rouw van mijn moeder in die tijd en door de jaren heen wordt meer aangekeken en wat vloeibaarder.
Ik voel al heel lang dat mijn moeder blokkades heeft die zich op een bepaalde manier uiten als het om haar moeder gaat, waar ik inmiddels door mijn kennis bovengenoemde begrippen aan kan hangen. Blokkades die ze (inmiddels) zelf voelt onder andere in de vorm van verdrongen herinneringen. Gaten in haar geheugen. In gesprekken met haar hierover voel ik, dat ik mijzelf moet vastketenen op mijn systemische plek: ik wil in de dochterrol blijven en vanuit die nieuwsgierigheid en empathie met haar praten. Ik mag mijn ‘zoeken naar oma’ niet vergeten. Ook zoek ik naar een balans tussen de ogen van een dochter en de ogen van een kenner (die niet aan het werk mag zijn) in dit proces. Tegelijkertijd voel ik hoe belangrijk (lees: in mijn ogen noodzakelijk) de zoektocht van mijn moeder is. Voor haar en voor mij. Want dit proces kan alleen maar positief doorsijpelen naar mij.
Samen hebben we inmiddels de stokoude tante en een oudere neef in Duitsland bezocht. Helaas konden zij niet veel toevoegen aan de kennis over oma. Wij geven niet op. Het maakt in feite ook niet uit wat hierna nog komt: ik voel dat oma al meer gestalte krijgt. Puzzelstukjes zullen op hun plek gaan vallen. Zowel voor mij als mijn moeder.
Heb jij ook het gevoel dat je een recent of langer geleden verlies niet (goed) hebt aangekeken? Je bent welkom om samen jouw eigen zoektocht aan te gaan.
